Mijn hond is dominant! een term die veel gebruikt wordt en vooral veel verkeerd gebruikt wordt. Het gaat vaak al fout bij het feit dat dominant geen karaktereigenschap is. Een hond 'is' niet dominant, maar kan dominant gedrag laten zien. Daarnaast wordt dominant gedrag vaak gebruikt voor gedragingen die niet per definitie dominant gedrag zijn, maar eerder ongewenst.. Kortom er bestaat dus veel verwarring over de term 'dominant zijn' en in deze blog gaan we daar verder op in.
Wat is de definitie van dominant gedrag in hondenland?
Aller eerst is dominantie een gedraging en geen eigenschap van een dier/hond. Een hond kan inderdaad dominant gedrag vertonen, maar dezelfde hond kan onderdanig gedrag vertonen. Het verschilt per combinatie.
Dominantie vindt alleen plaats bij dieren/honden die samen een relatie hebben, bijvoorbeeld twee honden uit één gezin. Dominantie vindt niet plaats bij honden die elkaar op straat tegenkomen en elkaar verder niet kennen. Dominantie beschrijft dus enkel de relatie tussen twee dieren en is ook niet positief/negatief.
Wat zien mensen als dominant gedrag?
Vroeger dachten mensen dat honden constant bezig waren met het 'overnemen van de leiding', tegenwoordig weten we na heel veel wetenschappelijke onderzoeken dat dat niet waar is. Vanuit daar komen
termen als 'je hond mag niet even hoog als jij zit, dus niet op de bank' en termen 'jij moet eerst de deur als baas van de hond en daarna de hond pas'. Natuurlijk is het wel gewoon veiliger als
jij eerst door de deur gaat en dan jouw hond, maar dat heeft niks met de dominantie-theorie te maken!
Wat komt deze theorie dan vandaan? Wie heeft dat verzonnen?
Daarvoor moeten we terug in de tijd. In de jaren ’70 hebben zoöloog Schenkel en bioloog Mech een onderzoek gedaan met wolven in gevangenschap. Het onderzoek wees toen uit dat er binnen de groep wolven één leider was, die noemden ze de alpha. De alpha in de roedel was de meest belangrijke wolf. Door conflicten met elkaar aan te gaan, werd bepaald wie er hoger in rang was in de groep, met uiteindelijk bovenaan: de alpha. Het belangrijkste binnen de groep wolven leek dus te zijn wie de macht had. Er werd destijds gedacht dat wolven en honden 1 op 1 vergelijkbaar waren en daardoor was de aanname dat ook onze huishonden de hele dag bezig waren met het hogerop komen in de rangorde. Het onderzoek en de resultaten zijn over de loop van de jaren al vele malen ter discussie gesteld. Buiten het feit dat deze wolven helemaal niet gerelateerd bleken te zijn aan de huishonden die we nu hebben, bleek de groep met wolven een heel onnatuurlijke samenstelling te hebben. In de natuur vormen wolven familiegroepen. Ouders wonen samen met hen jongen, die in de roedel blijven tot ze volwassen zijn en vertrekken om een eigen roedel of gezin te stichten. Er is weinig tot geen reden tot conflicten binnen zo’n familiegroep of roedel en familieleden zijn over het algemeen voorzichtig en respectvol met elkaar omgaan. Het is immers weinig functioneel om je eigen familie te beschadigen. Ze hebben wellicht wel eens een conflict, maar deze zal bij voorkeur niet direct met geweld worden bepaald. Kortom, er is veel communicatie, maar weinig gevecht. (Inmiddels heeft bioloog David L. Mech zijn inzichten ook herzien. Dit is te vinden op YouTube, onder ‘Alpha Wolf’.)
Samenwerken in plaats van 'de baas spelen'
Honden werken graag samen met ons en ook communiceren honden veel naar ons. Deze communicatie (blaffen, stresssignalen, lichaamshouding, spelgedrag etc.) worden relatief vaak verkeerd door het baasje begrepen, met als gevolg dat de hond gecorrigeerd wordt en vervolgens geen signalen meer durft te tonen. Of wanneer een hond naar een andere hond blaft uit angst-onzekerheid, wordt dat geïnterpreteerd als dominant. Of wanneer een hond bezitsagressie heeft ontwikkelt door nare ervaringen tijdens het eten (bijvoorbeeld als je eten drie keer wordt weggepakt als trainingsmoment & je daardoor vooral leert dat je baas eten komt stelen als die in de buurt komen.....) en daarna gaat blaffen wanneer mensen langs lopen terwijl hij eet, wordt dit geïnterpreteerd als dominantie.
Honden geven ons de hele dag door signalen en communicatie. Zij communiceren anders dan wij, maar dat wil niet zeggen dat wij elkaar niet kunnen begrijpen. Honden begrijpen ons gemiddeld genomen beter dan wij hen, vandaar dat wij ze graag inzetten als hulphonden.
Het lezen en begrijpen van jouw hond is daarom ESSENTIEEL voor een goede baas-hond relatie. Wanneer jij niet weet dat wegkijken, oogwit tonen en het wegdraaien/vermijden stresssignalen zijn en vervolgens toch jouw hond in die specifieke situatie houdt, kan het gebeuren dat je hond daarna gaat happen of bijten. De stresssignalen worden niet opgepikt, maar het happen/bijten natuurlijk wel en de hond vertoont daarmee dominant gedrag... denken sommige baasjes dan. Niks is minder waar, de hond voelde zich genoodzaakt om deze handelingen in te zetten, omdat op mindere signalen niet werd gereageerd.
Als het geen dominantie is, wat is het dan wel?
Oké de kans dat je hond ten opzichte van alles dominant vertoont is nihil, zoals je hierboven hebt gelezen. Maar waarom doet jouw hond dan wat hij doet? En heb jij wel eens nagedacht over hoe een hond zich voelt bij het inzetten van ongewenst gedrag, behalve dat jij het 'irritant' vindt dat de hond blaft bij het zien van een andere hond of gromt wanneer je in de buurt van zijn eten komt?
Honden vertonen de hele dag door allerlei soorten gedragingen, mede vanuit allerhande complexe emoties. Soms doen ze ook dingen waar wij als eigenaren minder blij van worden, oftewel ongewenst
gedrag. Wat we niet uit het oog moeten verliezen, is dat onze honden kiezen voor de voor hen meest logische (of aangeleerde) keuze, vanuit karakter, ervaringen en voor dat wat hen het meeste
oplevert. Elk dier (inclusief de mens) wordt sterk gemotiveerd en aangestuurd door een drang naar prettige ervaringen. Dus heeft een hond, in zijn ogen, voordeel behaald met zijn gedrag? Dan zal
hij dat gedrag herhalen. Bijvoorbeeld hard blaffen naar een spannende hond, waardoor deze hond verdwijnt. Het uitval gedrag neemt daardoor toe. Een hond weet niet dat wanneer hij niet blaft, de
andere hond ook verdwijnt omdat de baas doorwandelt. Dit kan ook zijn grommen naar de baas bij bezitsagressie, omdat het baasje daarvan schrikt en het eten niet meer wegneemt.
Wat ook ongelofelijk belangrijk is, is hoe de hond zich voelt. Alle dieren hebben emoties, ook honden. Zij handelen ook vaak vanuit bepaalde emoties en dat ongewenste gedrag komt voort uit
blijheid, boosheid of misschien angst. Dit gedrag komt niet door 'Hij doet het er om!' of 'Hij doet het expres om mij te pesten'. Zo werkt een hondenbrein niet.
Na het lezen van deze blog ga jij natuurlijk jouw hond goed observeren en bekijken wat de aanleiding is van het gedrag wat jouw hond inzet.
- Waarom blaft je hond? Is dit angst, onzekerheid, frustratie, agressie of is er een andere factor/aanleiding zoals het willen behouden van een bron (voer of speeltje)?
- Waarom hapt/bijt je hond? Is het speels, vermoeidheid, aangeleerd gedrag tot succes, agressie of heeft je pup last van tandenwissel?
Alleen al op bovenstaande vragen kan je meer dan 10 antwoorden geven als je alle opties gaat bekijken. Hondengedrag is complex en vaak niet onder één noemer te beantwoorden, zoals vaak met het woord 'dominantie' wel gedaan wordt. Ook zie je vaak dat dominant wordt gekoppeld aan ongewenst gedrag, terwijl ook dat niet zo is.
Wanneer jouw hond ongewenst gedrag vertoond probeer dan eens te kijken of je het gedrag kan ombuigen naar gewenst gedrag. Daarbij is het niet nodig om jouw hond fysiek of mentaal te corrigeren. Leer jij graag als je bij elke fout op je vingers wordt getikt? Dit geldt voor honden hetzelfde. Ook zij leren meer van positieve benadering in plaats van correcties. Correcties geven creëert enkel onzekerheid en soms zelf angst-agressie. Wil jij ondersteuning bij het ombuigen van ongewenst gedrag of wil jij jouw hond beter begrijpen/lezen, zodat jullie samenwerking beter wordt? Neem contact op!
Andere interessante blogs van Hondencentrum Focus: